Diyabetik ayak, ayağın kas yapısını innerve eden sinirlerin fonksiyon kaybı (periferik nöropati) veya damar tıkanıklığı (periferal vasküler hastalık) nedeniyle kan dolaşımının bozulması sunucu gelişen ayak yaralarına (ülser) enfeksiyonun eşlik etmesiyle ayak kayıplarına (ampütasyon) yol açabilen, diyabetin en önemli komplikasyonlarından biridir.
Diyabetli hasta sayısı giderek artmakta!
Diyabeti olan her 6 hastadan birinde yaşam süresince ülser gelişmekte. Bunların %40-60’ında enfeksiyon görülmekte ve her yıl 1 milyon kişi diyabet nedeni ile ayağını kaybetmekte. Diyabetin ayak komplikasyonu, her 30 saniyede bir ayak kaybına neden olarak hastayı sakat bırakmakta.
Diyabetin en sık görülen uzun dönem komplikasyonlarından biri olan nöropati 3 başlık altında incelenir.
İlk gelişen duyusal nöropati ayaklarda karıncalanma, uyuşukluk (çorap-eldiven tarzı), yanma, ağrı, güçsüzlük ve hissizlik ile ortaya çıkabilmesine karşın, hastaların büyük çoğunluğunda bu semptomlar görülmeyebilir. Bu hastalarda elektrofizyolojik testlere gerek duyulur. Semmes Weinstein Monofilaman (naylon) veya Nörothesiometri gibi testlerle duysal nöropati saptanabilir. Bu testlerin avantajı koruyucu ağrı duyusunu kaybetmiş ve dolayısıyla ayak ülserasyonuna yatkın hastaların saptanmasını sağlayabilmesidir.
Bir diğeri motor nöropati olup ayak deformitelerine ( pençe ayak, çekiç parmak vb.) yol açarak ayağın basınç noktalarının ve biyomekaniğinin bozulması sonucu ülserasyona yatkınlık oluştur.
Üçüncüsü otonom nöropatidir. Otonom nöropatide; terlemenin normal regülasyonu, cilt ısısının ayarlanması ve kan akımı kontrolü bozulur. Böylece doku esnekliği azalır, çatlak ve yarıklara yatkınlığı arttıran nasırlar oluşur. Oluşan bu tablo bakterilerin derin dokulara ulaşmasına ve enfeksiyona yol açar. Otonom nöropatili hastanın cilt nem durumu Neuropad kullanılarak test edilebilir.
Ayrıca ayaklardaki kan dolaşım bozukluğu tespiti için bazı testler mevcuttur. Ayak nabzını palpe (dorsalis pedis arter, tibialis post arter) etmek, nabzın varlığını teyit etmek ve vasküler akışı değerlendirmek için küçük bir el Doppler’i ile değerlendirmek veya basınç ölçer (Sfigmomanometre) ile kol sistolik basınç ve ayak bileği sistolik basınç ölçülerek Ankle Brachial Pressure Indexini (ABPI) hesaplamak veya Doppler USG ile ayak arteriyel akım formunun paternini incelemek ya da transkütanöz oksijen gerilimini ölçmek bu testler arasında yer alır.
Diyabetik ayak, hasta eğitimi ve erken tedaviyle önlenebilen bir komplikasyondur. Amerikan Diyabet Birliği, iyi hasta eğitimi, çok yönlü ayak ülseri tedavisi ve düzenli hasta izleminin sonucu olarak; ayak amputasyonlarının %49-85 oranında azaldığını bildirmektedir. Bu nedenlerle ayak kontrolü ve takibimiz için uzman görüşü almamız gerektiğini bilmeli ve ihmal etmemeliyiz.
