Paranoid kişilik bozukluğu (PPD), Küme A veya eksantrik kişilik bozuklukları olarak adlandırılan bir grup hastalıktan biridir. Paranoid Kişilik Bozukluğu olan kişilerin temel özelliği paranoya, amansız bir güvensizlik ve şüphe duymak için yeterli sebep olmamasına rağmen başkalarından şüphe duymak. Bu bozukluk genellikle çocukluk veya erken ergenlik döneminde başlar ve erkeklerde kadınlardan daha yaygındır.
Paranoid Kişilik Bozukluğuna Ne Sebep Olur?
Paranoid Kişilik Bozukluğu’nun kesin nedeni bilinmemektedir. Muhtemelen biyolojik ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonunun sonucudur. Paranoid Kişilik Bozukluğu’nun yakın akrabalarında şizofreni ve sanrısal bozukluğu olan kişilerde daha yaygın olması, iki bozukluk arasında (ailede geçebilir) genetik bir bağlantı olduğunu düşündürmektedir. Ayrıca fiziksel veya duygusal travma da dahil olmak üzere erken çocukluk deneyimlerinin Paranoid Kişilik Bozukluğu gelişiminde rol oynadığına inanılmaktadır.
Paranoid Kişilik Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Paranoid Kişilik Bozukluğu’na sahip insanlar her zaman tetiktedir çünkü başkalarının sürekli olarak onları aşağılamaya, zarar vermeye veya tehdit etmeye çalıştıklarına inanırlar. Bunlar genellikle asılsızdır; tıpkı diğer suçlama ve güvensizlik alışkanlıkları gibi yakın hatta sadece sıradan ilişkiler kurmalarını engeller. Paranoid Kişilik Bozukluğu olan insanlar:
- Başkalarının onları sömürdüğüne veya kandırdığına inanarak başkalarının bağlılığından, sadakatinden veya güvenilirliğinden şüphe duyarlar.
- Başkalarına güvenmek ya da kişisel hayatı hakkında konuşmak konusunda isteksizdirler çünkü bilgilerin kendilerine karşı kullanılacağından korkarlar.
- Affetmezler ve kin tutarlar.
- Aşırı duyarlıdırlar ve eleştiriyi zayıflık olarak algılarlar.
- Masum ifadelerden veya başkalarının gündelik görünümlerinden gizli anlamlar çıkarırlar.
- Karakterlerine kimsenin görmediği saldırıları farkederler ve genellikle öfke ile tepki gösterirler ve misillemeye çabuk geçerler.
- Eşlerinin veya sevgililerinin sadakatsiz olduğuna dair nedensiz şüphe duyarlar.
- Genelde başkalarıyla olan ilişkilerinde soğuk ve uzaktırlar ve ihanete uğramamak için kontrolcü ve kıskanç olabilirler.
- Her zaman haklı olduklarına inanarak problemlerdeki veya çatışmalardaki rollerini göremezler.
- Rahatlamakta zorlanırlar.
- İnatçı ve tartışmacıdırlar.
- Başta farklı kültür gruplarının olmak üzere başkalarının olumsuz yargı kalıplarını geliştirme eğilimindedirler.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Paranoid Kişilik Bozukluğu semptomları bulunan kişiyi doktor tam bir tıbbi öykü ve fizik muayene ile değerlendirmeye başlayacaktır. Kişilik bozukluklarını spesifik olarak teşhis etmek için laboratuvar testleri yoktur ancak benzer semptomlara neden olabilecek fiziksel bir hastalığı dışlamak için çeşitli testler kullanabilir.
Semptomlar için fiziksel bir neden bulunmazsa kişi bir psikiyatriste veya psikoloğa, zihinsel hastalıkları teşhis etmek ve tedavi etmek için yönlendirilir. Paranoid Kişilik Bozukluğu; şizofreni, paranoid tip veya sanrılı bozukluk, perseküsyon tipi gibi psikotik bozukluklardan farklıdır, çünkü Paranoid Kişilik Bozukluğu kişinin algısal çarpıtmaları (örneğin, işitme sesleri) veya tuhaf sanrılı düşünceleri yoktur. Psikiyatristler ve psikologlar, bir kişinin kişilik bozukluğunu değerlendirmek için özel olarak planlanmış görüşme ve değerlendirme araçlarını kullanırlar.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Paranoid Kişilik Bozukluğu kişiler genellikle kendileri tedaviye ihtiyaç duymazlar. Paranoid Kişilik Bozukluğu, kişilerin başkalarına güvenmekte zorlanmaları sağlık profesyonelleri için de bir zorluk oluşturmaktadır çünkü güven, psikoterapinin önemli bir faktörüdür. Sonuç olarak Paranoid Kişilik Bozukluğu olan birçok insan tedaviye uymaz ve hatta terapistin amaçlarını sorgulayabilir.
Tedavi olmak isteyen hastalarda psikoterapi tercih edilir. Terapide genel başa çıkma becerilerini, özellikle güven ve empatiyi artırmanın yanı sıra sosyal etkileşimi, iletişimi ve benlik saygısını geliştirmeye odaklanılır.
Paranoid Kişilik Bozukluğu’nun tedavisinde genellikle ilaç kullanılmaz. Bununla birlikte psikiyatri ilaçları, kişinin semptomları şiddetli ise ya da anksiyete veya depresyon gibi ilişkili bir psikolojik sorundan muzdaripse reçete edilebilir.
Paranoid Kişilik Bozukluğunun Komplikasyonları Nelerdir?
Paranoid Kişilik Bozukluğu ile ilişkili düşünce ve davranışlar bir kişinin ilişki kurma ve sürdürme yeteneğiyle birlikte sosyal ve çalışma hayatını da ciddi ölçüde etkileyebilir.
